پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

پزشکیان روز شنبه (۲۱ مهرماه) با حضور در دانشگاه تهران و در اجتماع تعدادی از دانشجویان، اساتید و کارکنان این دانشگاه، ضمن گرامیداشت آغاز سال تحصیلی جدید دانشگاه‌ها و مراکز علمی، دیدگاه‌ها و انتظارات خود از دانشگاهیان را تشریح کرد. وی در اولین سخنرانی خود در دانشگاه تهران پس از ریاست جمهوری، از مشکلات اساتید گفت و پیشنهاد‌هایی برای مدیریت بهتر دانشگاه روایت کرد. پزشکیان بار دیگر گریزی هم به ردصلاحیت خودش در انتخابات مجلس زد و تاکید کرد، داشتند من را حذف می‌کردند. وی افزود از دانشگاه، استاد و مدیر و دانشجو می‌خواهم هر کاری که می‌توانند برای ایران عزیزمان انجام دهند. بنده هم از شنیدن سخنان دانشجویان و استادان ابایی ندارم و حتماً فرصت بگذارید، می‌آیم و به صحبت‌های شما گوش فرا می‌دهم. هر کس حرف منطقی داشته باشد با جان و دل می‌پذیریم و اگر حرفی غیر منطقی باشد با تشریح دلایل آن را نمی‌پذیریم، اما دعوایی نخواهیم داشت.

روشنفکری با تکیه بر عقل نقاد ، قصد باز کردن افق‌های پیش روی با نگاهی جامع و غیرگزینشی را دارد. یعنی این گونه نیست که روشنفکر، در یک حوزه انتقاد نموده و در حوزه دیگر، سکوت نماید. چنین نیست که روشنفکر گزینش کند چه کسی یا چه جریانی را نقد کند و چه کسی یا جریانی را نقد نکند و الزامی هم ندارد که حتما هر نقدی که می‌کند درست باشد، ولی قطعا و حتما این‌گونه است که ویژگی نقاد او، دوست و دشمن نمی‌شناسد و هر‌کس را می‌تواند شامل شود؛ و اتفاقا همین خصوصیت است که روشنفکر را از دیگر اقشار جامعه متمایز می‌کند. در ۷۰ سال گذشته و پس از کودتای آمریکایی-انگلیسی علیه دولت مصدق، می‌توان از سه روشنفکر در ایران نام برد که سوای آنکه با نظریات آن‌ها موافق یا مخالف باشیم، توانستند جریان‌ساز باشند. این سه نفر به ترتیب آل‌احمد، شریعتی و سروش بودند. حال اگر از این منظر به جریان روشنفکری در ایران توجه کنیم، می‌توان سه دسته را نیز در این ساحت از هم تشخیص داد. دسته اول کسانی بودند که در جایگاه نقد نشستند، ولی زبانی که بتواند با جامعه پیوند برقرار کند، نیافتند و بیشتر تبدیل به فلاسفه‌ای جدا از جامعه شدند. دسته دوم توانستند زبانی ابداع کنند که با مخاطب ارتباط برقرار می‌کرد و در آن‌ها شوری بر‌می‌انگیخت و موتور محرکه جامعه زمان خود می‌شد. دسته سوم، اما به نقادی گزینشی روی آوردند؛ این گروه وقتی به پرسش گرفته می‌شدند که چرا فلان کار را کردید؟ به این جواب پناه می‌بردند که آن رفتار را باید در بستر زمانه خودش بررسی کرد و جامعه در آن دوران چنین طلب می‌کرد یا اینکه اگر غیر از این کنیم یا اینکه اگر خلاف جریان عمومی و خواسته جامعه کاری بکنیم، آبرویمان می‌رود.

«دلیل خودکشی و چرایی زندگی» در گفت‌وگو با دکتر حسین مصباحیان، استاد فلسفه دانشگاه تهران